علّت اقبال عمومی و رمز ماندگاری اشعار شاعران و آثار نویسندگان مشهور جهان از جمله سؤال هایی است که بسیاری از روانشاسان و زبان شناسان خواهان پاسخی علمی و مستند برای آن هستند.
شاید برای همه ی ما ایرانیان این مطلب قابل تأمّل بوده است که چگونه اشعار شاعرانی مانند سعدی و یا داستان های شعری مثنوی معنوی مولوی با اقبال جهانی روبرو شده و به بیش از ده ها زبان زنده ی دنیا ترجمه شده اند. آیا هنر مترجمان در این رابطه عامل اصلی بوده است، یا سیاست های فرهنگی ایجاب کرده تا نویسندگان سرشناس ما به غیر فارسی زبانان نیز شناسانده شوند؛ و یا شاید عامل دیگری در این ماندگاری جهانی نقش داشته است ؟ می توان گفت اگر جان کلام و مفهوم اصلی سخنان بزرگانی چون سعدی شیرازی و حضرت مولانا که با شیوه ای استادانه ذهن آدمی را در ژرفای عمیق وجود خویش مستغرق می کنند و آدمی را به تفکر و اندیشیدن بر می انگیزند تا در نتیجه به درک حقیقت نزدیکتر سازند، نبود بعید به نظر می رسید که گستره ی تأثیرگذاری سخن آنان به فرا روی مرزهای ایران زمین برسد.
"کیث آتلی"، استاد ممتاز رشته ی روانشناسی شناختی، و "ماجا دیجیکیک" کارشناس ارشد پژوهش، از دانشگاه تورنتو هستند، که با روشی علمی و بر اساس پژوهشی که آزمون های استاندارد روانشناختی را بر روی افراد مورد مطالعه آزموده است، توانسته اند به نتایج جدیدی درباره ی تأثیرپذیری درک و ذهن انسان ها بر اساس مطالعه ی آثار مکتوب بدست آورند و آن را مرتبط با میزان ذوق و نبوغ هنری نویسندگان تلقی کنند. صفحه ی نظرها و اندیشه های روزنامه ی نیویورک تایمز نیز در روز جمعه 19 دسامبر 2014 طی مقاله ای به قلم مجریان این مطالعه ی پژوهشی، گزارشی مختصر از آن چه به شیوه ای نوین و علمی توانسته است رابطه ی ادبیّات زیبا، خلّاقانه و هنری بهمراه تأثیرگذاری غیر مستقیمی که ذهن خواننده را برای برداشت معنا آزاد می گذارد، نشان دهد که در ادامه ترجمه ی آن را می خوانید.
